25 kwietnia jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Świadomości Zagrożenia Hałasem. Został on ustanowiony w 1996 roku przez Ligę Niedosłyszących, zaś w Polsce obchody tego dnia zainicjowało Towarzystwo Higieny Akustycznej w 2000 roku.
Międzynarodowy Dzień Świadomości Zagrożenia Hałasem został ustanowiony, aby zwrócić uwagę społeczeństwa na częste występowanie hałasu w otoczeniu ludzi oraz uświadomienie jego negatywnego wpływu zarówno na zdrowie człowieka, jak i na środowisko. O tym, że hałas jest poważnym, problemem świadczy to, że jest drugim zanieczyszczeniem środowiskowym w Europie. Według badań narażenie na oddziaływanie hałasem może dotyczyć 44% mieszkańców Europy. Warszawa jest jednym z głośnych miast w Europie, na liście najbardziej hałaśliwych stolic europejskich zajmuje drugie miejsce.
A czym jest hałas?
Pomimo że nie jest bodźcem, którego możemy dotknąć, uważa się go za zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego, które ma bardzo różnorodne źródła i powszechnie występowanie. Jedna z definicji hałasu brzmi następująco: ,,Hałas oznacza dźwięki, które przeszkadzają lub utrudniają wykonywanie pracy bądź w danym miejscu i czasie są niepożądane i szkodliwe dla zdrowia”.
Nadmierny hałas prowadzi do rozdrażnienia, powoduje stres, utrudnia naukę, zakłóca sen i wypoczynek. Hałas może także prowadzić do uszkodzeń słuchu, zaburzeń sercowych, zaburzeń oddychania, chorób układu krążenia, bólów głowy czy bezsenności. Powoduje on naszą nerwowość i przewrażliwienie. Hałas jest również przyczyną przedwczesnego starzenia i w 30% przypadków skraca życie mieszkańców dużych miast o 8-10 lat. Hałas i wibracje są jedną z przyczyn pogorszenia się stanu środowiska przyrodniczego, zakłócając naturalną ciszę, obniżając jakość i przydatność terenów rekreacyjnych, zmieniając zachowania ptaków i innych zwierząt.
Za hałas jest głównie odpowiedzialny człowiek i rozwój cywilizacyjny. Największe zagrożenie hałasem jest spowodowane przez ruch drogowy, kolejowy i lotniczy, szczególnie w dużych miastach. Za hałas uważa się uciążliwy dźwięk o częstotliwości 65-70 decybeli [dB].
Istnieje także hałas w szkole, który ciężko jest kontrolować, zwłaszcza w korytarzach, podczas przerw i w salach gimnastycznych, gdzie przekracza 80-90 dB. Natomiast hałas w klasach wynosi 40-50 dB, gdzie wartością graniczą jest 35-40 dB. Hałas w szkole jest postrzegany zarówno przez nauczycieli, jak i uczniów jako szkodliwy i uciążliwy oraz negatywnie wpływający na ich zdrowe, jakoś i komfort pracy. Przy narażeniu na hałas na korytarzach szkolnych, przekraczający 75-80 dB może pojawić się czasowe przesunięcie progu słyszenia, co może być subiektywnie odbierane jako czasowy niedosłuch, który występuje jako skutek zmęczenia słuchu po zbyt długiej lub niespodziewanej ekspozycji na hałas o znacznym poziomie. Ustępuje dopiero po pewnym czasie i może utrudniać rozumienie i proces nauczania w szkole. Natomiast przy zbyt dużej ekspozycji na dźwięki przekraczające 80-85 dB może pojawić się trwałe przesunięcie progu słyszenia i trwałe uszkodzenie słuchu. Ponadto hałas w szkole jest czynnikiem uciążliwym i stresującym, który u uczniów i nauczycieli powoduje stany rozdrażnienia, agresji, zmęczenia, braku koncentracji uwagi, co przekłada się na efektywność ich pracy.
Hałas komunikacyjny jest typowy dla środowiska miejskiego, gdzie źródłami hałasu są środki transportu, urządzenia mechaniczne, czy głośniki nadające muzykę w miejscach publicznych. Jednak w zasięgu hałasu komunikacyjnego często znajdują się budynki mieszkalne, kulturalne, sakralne, szkoły, szpitale, parki, czy obiekty wypoczynkowe. W miastach nie tylko wzrasta liczba jego mieszkańców, ale również liczba samochodów, linii metra, lotnisk, a to sprawia, że życie w mieście staje się uciążliwe i męczące.
Czy można ograniczyć hałas?
Oczywiście, można wyciszyć źródła hałasu, wykorzystać zabezpieczenia akustyczno-urbanistyczne oraz zastosować rozwiązania architektoniczne, np. elewacje, które rozpraszają dźwięk czy dźwiękoszczelne okna. Także przepisy prawne są istotne dla ograniczenia zagrożenia hałasem. Ponadto każdy człowiek może w pewnym stopniu radzić sobie z hałasem, wyciszając muzykę, ograniczając używanie słuchawek, unikając używania klaksonów, zrezygnować z jeżdżenia samochodem przy wysokich obrotach silnika, czy zachowując odstęp od źródła hałasu.
Niezmiernie ważne jest zwrócenie uwagi, jak hałas wpływa na człowieka i jaki ma wpływ na jego funkcjonowanie, równie ważne jest zapobieganie jego destrukcyjnemu wpływowi i ograniczanie go. Warto także zwrócić uwagę organizacji, które mogłyby zastosować przydatne środki w zmniejszaniu go.
Źródła:
https://www.gov.pl/web/rdos-gorzow-wielkopolski/miedzynarodowy-dzien-swiadomosci-zagrozenia-halasem
https://www.gios.gov.pl/pl/aktualnosci/839-miedzynarodowy-dzien-swiadomosci-zagrozenia-halasem-2
Augustyńska, D., & Radosz, J. (2009). Hałas w szkołach (2)-wpływ hałasu szkolnego na uczniów i nauczycieli oraz jego profilaktyka. Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka, (10), 8-10.
Leśnikowska-Matusiak, I., & Wnuk, A. (2014). Wpływ hałasu komunikacyjnego na stan środowiska akustycznego człowieka. Transport samochodowy.