Nie każde dziecko w pełni potrafi poradzić sobie z relacjami czy optymalnym funkcjonowaniem w społeczeństwie, w związku z tym często rodzice zadają sobie pytanie:

Jak rozwijać umiejętności społeczne dziecka?

Kształtowanie umiejętności społecznych pozwala nie tylko zapewnić dziecku optymalny rozwój, przystosowanie do życia w grupach społecznych, ale również założenia kształtowania umiejętności społecznych dotyczą zmiany trudnych zachowań, a przede wszystkim agresji na zachowania pożądane, dzięki zastosowaniu alternatywnego postępowania. Bardzo często nauka nowych kompetencji odbywa się poprzez odgrywanie ról, zwłaszcza gdy dotyczy dzieci.

Arnold Goldstein stworzył model Treningu Umiejętności Społecznych, który opiera się na czterech zasadach.

  • Pierwszą z nich jest modelowanie, które odbywa się poprzez obserwację i naśladownictwo. Skuteczność obu tych metod potwierdził przeprowadzony w latach 1961-1963 przez Alberta Bandurę eksperyment z lalką bobo. Aby modelowanie było skuteczne, model powinien: być w podobnym wieku co dziecko, mieć podobne zainteresowania i używać różnego rodzaju atrybutów. Samo modelowane powinno być czytelnie zaprezentowane, dynamicznie odgrywane, zawierać jak najmniejszą liczbę szczegółów i dystraktorów. Przed modelowaniem uwaga grupy powinna być skupiona na modelu. Ważne jest także, aby scenka przedstawiona w modelowaniu była znajoma dziecku i mogąca mieć miejsce w jego życiu.
  • Drugą zasadą w modelu Goldsteina jest odgrywanie ról, tym razem to dzieci są proszone do odegrania scenki, z trenerem, bądź z innymi dziećmi.
  • Trzecia zasada dotyczy informacji zwrotnej. Dziecko tuż po odegraniu scenki powinno zostać zaznajomione z pokazaniem i nazwaniem jego działań. Ważne jest ujęcie tonu głosu, czy postawy ciała, duże znaczenie może mieć także wzmocnienie społeczne. Informacja zwrotna może być udzielana nie tylko przez trenera, ale również przez rówieśników, która, gdy jest pozytywna,ma ogromne znaczenie dla dzieci nieodnajdujących się w grupie rówieśniczej.
  • Czwarta zasada odnosi się to transferu umiejętności, czyli generalizacji. Polega na stosowaniu danych zachowań dziecka do konkretnych sytuacji, czy osób. Dziecko, które nauczyło się pomagać innym, będzie pomagało nie tylko rodzicom, ale także nauczycielom, rówieśnikom, czy starszej pani, która potrzebuje pomocy w niesieniu zakupów. Dzięki generalizacji dzieci mogą używać nabytych umiejętności. Wspieranie generalizacji może odbywać się przed zajęciami z Treningu Umiejętności Społecznych, jak i również podczas jego trwania przez: psychoedukację, przeuczenie, zmienność bodźca oraz wprowadzenie identycznych elementów, które mogą wystąpić w realnej sytuacji dziecka. Generalizacja może także wystąpić po zakończonych zajęciach TUS w formie pracy domowej, której zadaniem jest zastosowanie przez dzieci nauczonej umiejętności w życiu codziennym oraz dokonanie jej samooceny.

Tematyka zajęć Treningu Umiejętności społecznych zazwyczaj dotyczy trudności społecznych, komunikacji i pracy z emocjami. Ponadto zależy ona od potrzeb grupy i jej uczestników, o których dowiadujemy się dzięki obserwacji, dokumentacji, czy rozmowom z rodzicielami, czy nauczycielami.

Także forma zajęć może być różna, Trening Umiejętności Społecznych może odbywać się na zasadzie zajęć indywidualnych, zajęć w małych grupach, grup integracyjnych czy zajęć terenowych. Na zajęciach także wprowadzone są różne formy pracy z dziećmi takie jak: psychoedukacja, ćwiczenia, doświadczanie (tworzenie gier czy zabaw), modelowanie, tworzenie sytuacji korygującej, interwencji terapeuty w grupie, gier i zabaw.

Ponadto zajęcia z Treningu Umiejętności Społecznych powinny być prowadzone przez dwóch trenerów.

Jeżeli dziecko ma problemy z emocjami, relacjami, odnalezieniem się w grupie rówieśniczej czy społecznej, zdecydowanie warto jest, rozważyć rozpoczęcie z dzieckiem Treningu Umiejętności Społecznych.

Źródła:

TUS, J. P. Z. Rozwijanie umiejętności społecznych.