Co to jest dysleksja?
Według definicji Europejskiego Towarzystwa Dysleksji (2007 r.)
„To odmienny sposób nabywania umiejętności czytania i pisania oraz ortografii, o podłożu neurologicznym. Trudności, które powodują tę odmienność, mogą także wpłynąć na umiejętność planowania liczenia i tym podobne.
Przyczyną może być kombinacja trudności w zakresie:
- przetwarzania fonologicznego
- pamięci operacyjnej
- szybkości nazywania
- uczenia się materiału zorganizowanego w sekwencje [nazwy pór roku, dni tygodnia, miesięcy]
- automatyzacji podstawowych umiejętności."
Najczęściej stosuje się termin "dysleksja rozwojowa" dla określenia syndromu specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania u dzieci i dorosłych. W zależności d tego, czego dotyczą trudności, stosuje dokładniejsze określenia:
- dysortografia to trudności w nabywaniu umiejętności poprawnego pisania o charakterze izolowanym tzn. bez współwystępujących (także w przeszłości) trudności w czytaniu
- dyskalkulia to trudności w opanowaniu liczenia
- dysgrafia to zaburzenia pisania poprawnego kaligraficznie.
Dysleksję można zdiagnozować u osób:
- osiągających w badaniu inteligencji co najmniej przeciętny poziom,
- z prawidłowym wzrokiem (lub skorygowaną okularami wadę)
- z prawidłowym słuchem fizycznym.
Jakie są symptomy dysleksji?
Można je dostrzec na wczesnych etapach rozwoju dziecka, tzn. już w okresie niemowlęcym i przedszkolnym. Są to:
- obniżony tonus mięśniowy, brak raczkowania
- opóźniony rozwój mowy
- obniżona sprawność i koordynacja podczas zabaw ruchowych w zakresie motoryki dużej, np. trudności ze zrzucaniem do celu i chwytaniem oraz zabaw związanych ze sprawnością rąk (motoryka mała), np. trzymaniem kredek, używaniem nożyczek, sztućców
- obniżona sprawność zakresie samoobsługi (ubieranie się, zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł)
- problemy z utrzymaniem równowagi, trudności z nauczeniem się jazdy na hulajnodze rowerze na nartach
- nadpobudliwość ruchowa
- zaburzenia uwagi i koncentracji
- trudności z rysowaniem
- trudności podczas zabaw układankami i odtwarzaniem wzorów graficznych, znajdowaniem różnic na obrazkach
- trudności z wypowiadaniem złożonych słów, błędy gramatyczne, mylenie podobnie brzmiących słów,
- trudności z analizą ich syntezą sylabową oraz głoskową słów, znajdowaniem rymów
- trudności zapamiętaniem poleceń złożonych, wierszyków
- wolne tempo pracy, roztargnienie, słaba organizacja
- oburęczność lub mylenie prawej i lewej ręki
Zaburzenia przetwarzania słuchowego (C)APD – co to jest?
Zaburzenia przetwarzania słuchowego (Auditory Processing Disorder) znane również jako Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (Central Auditory Processing Disorder – CAPD) to zespół objawów wynikających z zaburzeń zmysłu słuchu zlokalizowanych na poziomie centralnego układu nerwowego. Taka sytuacja ma miejsce, kiedy osoba słyszy – podstawowe badania słuchu nie wykazują występowania problemów, ale nie słucha – zachowuje się i funkcjonuje podobnie do człowieka z niedosłuchem.
Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego najczęściej ujawniają się u dzieci w okresie przedszkolnym lub w pierwszych klasach szkoły podstawowej, ponieważ wówczas gwałtownie rosną wymagania stawiane zmysłowi słuchu.
Zaburzenia przetwarzania słuchowego jest to problem, który dotyka
- około 5% – 7 % dzieci w wieku szkolnym
- 30% dzieci z dysleksją
- 40-50% dzieci z trudnościami w nauce
- częściej chłopców – występowanie zaburzeń przetwarzania słuchowego jest u nich dwukrotnie większa
Objawy, które mogą sugerować występowanie zaburzeń przetwarzania słuchowego:
- trudności z koncentracją uwagi
- nadwrażliwość na dźwięki
- nieprawidłowe rozumienie usłyszanych treści – pytań, poleceń, instrukcji
- mylenie podobnie brzmiących słów
- nieprawidłowe natężenie głosu – mówienie zbyt cicho i monotonnie lub zbyt głośno i szybko
- ubogie słownictwo
- problemy z nauką języków obcych
- wada wymowy
- trudności z czytaniem i pisaniem
- niemuzykalność
- obniżona koordynacja ruchowa
- niewyraźne, dysgraficzne pismo
- mylenie strony lewej i prawej
- męczliwość lub nadaktywność
- trudności w regulacji emocji, np. zbytnia płaczliwość, drażliwość, impulsywność
- wycofywanie się z kontaktów społecznych
- sprawianie wrażenia nieobecnego
Z powyższych treści jasno wynika, że przy diagnozie dysleksji wskazane jest wykonanie:
- badań słuchu (i wzroku) – wyeliminowanie niedosłuchu (niedowidzenia)
- diagnozy zaburzeń przetwarzania słuchowego (np. metodą Neuroflow ATS, Warnkego, Tomatisa)
Należy pamiętać, że zaburzenia przetwarzania słuchowego występują w dysleksji aż u 30 % przypadków (!), a głównym elementem wspólnym są zaburzenia fonologiczne dotyczące języka.
Lista objawów występujących w dysleksji i CAPD:
- opóźniony rozwój mowy
- trudności z koncentracją uwagi
- trudności z czytaniem i pisaniem
- mylenie podobnie brzmiących słów
- ubogie słownictwo
- problemy z nauką języków obcych
- wada wymowy
- trudności z wypowiadaniem złożonych słów, błędy gramatyczne, mylenie podobnie brzmiących słów,
- trudności z analizą ich syntezą sylabową oraz głoskową słów, znajdowaniem rymów
- trudności zapamiętaniem poleceń złożonych, wierszyków
- wolne tempo pracy, roztargnienie, słaba organizacja
- oburęczność lub mylenie prawej i lewej ręki
- obniżona sprawność i koordynacja ruchowa w zakresie motoryki dużej, jak i motoryki małej
- problemy z utrzymaniem równowagi, trudności z nauczeniem się jazdy na hulajnodze rowerze na nartach
- nadpobudliwość ruchowa
- zaburzenia uwagi i koncentracji
- niewyraźne, dysgraficzne pismo